การแพร่ระบาดของโรคโคโรนาไวรัสและการดูแลสุขภาพจิตผู้สูงอายุในประเทศจีน: วิธีการตอบสนองการประสานงานโดยองค์กรวิชาชีพช่วยผู้สูงอายุในช่วงวิกฤตที่ไม่เคยมีมาก่อน
การแพร่ระบาดของโรคโคโรนาไวรัสและการดูแลสุขภาพจิตผู้สูงอายุในประเทศจีน:
วิธีการตอบสนองการประสานงานโดยองค์กรวิชาชีพช่วยผู้สูงอายุในช่วงวิกฤตที่ไม่เคยมีมาก่อน
Coronavirus
Epidemic and Geriatric Mental Healthcare in China: How a Coordinated Response by
Professional Organizations Helped Older Adults During an Unprecedented Crisis
Huali Wang1,2,* , Tao Li1,2 , Serge
Gauthier3 , Enyan Yu4 , Yanqing Tang5 , Paola
Barbarino6 ,
Xin Yu1,2,*
1
Dementia Care and Research Center, Peking University Institute of Mental Health
(Sixth Hospital), Beijing Dementia Key Lab, Beijing 100191, China
2 NHC Key Laboratory of Mental Health, National Clinical
Research Center for Mental Disorders (Peking University), Beijing 100191, China
3 McGill Center for Studies in Aging; Douglas Mental
Health Research Institute; McGill University, Montreal, Canada
4 Department of Psychological Medicine, Cancer Hospital
of the University of Chinese Academy of Sciences, Zhejiang Cancer Hospital,
Hangzhou, 310022, China
5 Department of Psychiatry, the First Hospital of China
Medical University, Shenyang 110001, China
6 Alzheimer’s Disease International, London, SE1 0BL, UK
ธนเสฏฐ สุภากาศ, (แปล)
ณ เดือนมีนาคมปี 2020 มากกว่าหนึ่งในสามของผู้ป่วยยืนยันด้วยโรค
coronavirus 2019 (COVID-19) ในประเทศจีน ผู้คนที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป และมากกว่า 80% ของการเสียชีวิตเนื่องจาก COVID-19 เกิดขึ้นในผู้สูงอายุ
(เรื่องราว Coronavirus โรคปอดบวม การตอบสนองฉุกเฉินระบาดวิทยา ทีมและศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคของจีน,
2563) เมื่อเผชิญกับภัยพิบัติหรือฉุกเฉิน ผู้สูงอายุมีความเสี่ยงต่อการพัฒนาสุขภาพจิตและปัญหาด้านพฤติกรรมเช่น กลายเป็นกังวลเครียดเครียดและทุกข์ทรมานปัญหาการนอนหลับ
ในช่วงเวลาที่ไม่เคยมีมาก่อนนี้ องค์กรวิชาชีพของจีนได้รวมทีมดูแลสุขภาพจิตผู้สูงอายุในสาขาวิชาที่หลากหลาย
และประสานงานการสนับสนุนด้านจิตสังคมสำหรับผู้สูงอายุ และผู้ดูแลของพวกเขาที่ได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดของโรค
บทเรียนการเรียนรู้จากประเทศจีนอาจช่วยให้โลกสามารถตอบสนองความต้องการด้านสุขภาพจิตของผู้สูงอายุได้อย่างทันท่วงทีในช่วงที่มีการระบาดของโรค
COVID-19 และภาวะฉุกเฉิน
ทำไมผู้สูงอายุเป็นผู้มีความเสี่ยง
ในตัวอย่างของประเทศจีนมีการบรรจบกันของปัจจัยหลายอย่างที่นำไปสู่การพัฒนาสุขภาพจิตและปัญหาพฤติกรรม
ประการแรก ผู้สูงอายุมีความตระหนักในระดับต่ำ และ มีข้อจำกัดการเข้าถึงข้อมูลที่ถูกต้องและข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการระบาดของ COVID-19
สิ่งนี้ส่งผลให้เกิดความกังวลมากเกินไปหรือไม่สนใจคำเตือน
ประการที่สอง ผู้สูงอายุเข้าร่วมชุมนุมครอบครัวในช่วงปีใหม่จีน
กิจกรรมทางสังคมประเภทนี้เพิ่มความเสี่ยงต่อการถูกส่งผ่านเชื้อไวรัสซึ่งส่งผลให้มีการกักกันโรค
และการแยกออกในกรณีที่สงสัยหรือได้รับการยืนยันกรณีของไวรัส
ประการที่สาม มาตรการรักษาความปลอดภัยที่เข้มงวดในชุมชนป้องกันกิจกรรมทางสังคมกลางแจ้งเช่นการเต้นรำแบบสแควร์การออกกำลังกายในสวนสาธารณะและงานปาร์ตี้
ประการที่สี่ กฎการล็อคแบบขยายในบ้านพักคนชราบล็อกการสื่อสารแบบตัวต่อตัวระหว่างผู้สูงอายุและครอบครัว
(Ministry of
Civil Affairs of China, 2020)
ประการสุดท้าย แต่ไม่ท้ายสุด ผู้สูงอายุบางคนที่อาศัยอยู่ตามลำพัง
หรือไม่มีญาติสนิทสูญเสียผู้ช่วย แม่บ้าน ที่ถูกห้ามเดินทาง หรือถูกกักตัวตัวเองเมื่อกลับมาจากพื้นที่ปิดล็อค
ด้วยเหตุผลข้างต้นการมีส่วนร่วมทางสังคม
และการมีส่วนร่วมของผู้สูงอายุจึงลดลงอย่างมาก
เช่นเดียวกับในประชากรทั่วไป ผู้สูงอายุบางคนแสดงอาการกลัวและวิตกกังวล
บางคนถอนตัวออกจากกิจกรรมกลุ่มและมีแรงจูงใจน้อยลง
คนอื่นเพิกเฉยต่อข้อความเตือนและปฏิเสธที่จะใช้มาตรการกักกันตัวเองเช่นสวมหน้ากาก
(Wang, Yu and Tang, 2020)
ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพจิตอยู่ก่อนอาจมีลักษณะทางคลินิกเฉพาะ
ตัวอย่างเช่น คนที่มีอาการทางจิตอาจมีความสงสัยมากเกินไป ในขณะที่ถูกกักกัน
ผู้ที่มีภาวะซึมเศร้าและวิตกกังวลอาจรู้สึกเครียดและหดหู่มากขึ้น คนที่มีภาวะ hypochondria
มีแนวโน้มที่จะมีความกังวลทางร่างกายมากขึ้น
ผู้ที่มีความบกพร่องทางสติปัญญาหรือภาวะสมองเสื่อมอาจมีพฤติกรรมที่ท้าทายมากขึ้น
พวกเขาไม่สามารถเข้าถึงการสนับสนุนการดูแลได้ตามปกติ เนื่องจากสังคมอยู่ห่างไกล
นอกจากนี้ การเข้าถึงบริการทางคลินิกที่จำกัด อาจลดการปฏิบัติตามยาที่กำหนดของผู้ที่ได้รับผลกระทบจากความผิดปกติทางจิต
(Yang et al., 2020) ดังนั้นผลทางสังคมของการระบาดของ COVID-19 อาจทำให้ผู้สูงอายุมีความผิดปกติทางจิตที่มีอยู่ก่อน
เสี่ยงที่จะก่ออาการกำเริบของโรค
องค์กรมืออาชีพร่วมมือกันในการพัฒนาการตอบสนองระดับชาติอย่างไร
ในช่วงที่มีการระบาดของ COVID-19 ผู้ต้องสงสัยและได้รับการยืนยัน อาจได้รับการดูแลสุขภาพจิตในโรงพยาบาลและโรงพยาบาลเคลื่อนที่ใน
Wuhan โดยไม่คำนึงถึงอายุตามคำแนะนำของคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติจีน (NHC)
(National
Health Commission of China; Bao et al., 2020; Ma, Ma and
Li, 2020) ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตเข้าร่วมทีมแพทย์ฉุกเฉินเพื่อให้สามารถปฐมพยาบาลทางจิตวิทยาได้ทันที
สมาคมจิตเวชศาสตร์ผู้สูงอายุจีนโดยความร่วมมือกับสมาคมจิตแพทย์จีน สมาคมจิตแพทย์จีน
และสมาคมจีนเพื่อสุขภาพจิต ร่วมตอบสนองต่อวิกฤตทันทีด้วยวิธีการแก้ปัญหาแบบสหวิทยาการ
ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตนักสังคมสงเคราะห์ผู้ดูแลบ้านพักคนชราและอาสาสมัครส่งมอบการสนับสนุนด้านสุขภาพจิตและจิตสังคม
(MHPSS) สำหรับผู้สูงอายุโดยร่วมมือกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับผู้พักอาศัยในชุมชนและผู้พักอาศัยในบ้านพักคนชรา
ภายในทีมผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตผู้สูงอายุได้เป็นผู้นำและสนับสนุนสมาชิกในทีมที่มาจากสาขาอื่น
ความสามารถและบทบาทของบุคลากรทางการแพทย์แต่ละประเภทในช่วงการระบาดของ COVID-19
มีดังนี้:
ประการแรก ผู้เชี่ยวชาญสหสาขาวิชาชีพพัฒนาคู่มือการช่วยเหลือตนเองด้านจิตสังคมเพื่อสนับสนุนผู้สูงอายุ
หนังสือทั้งในรูปแบบสิ่งพิมพ์และสามารถฟังได้ ถูกนำเสนอออนไลน์ฟรี (Wang,
Yu และ Tang,
2020) นอกจากนี้องค์การสังคมทั้งห้าดังกล่าวข้างต้น
พัฒนาคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับ MHPSS สำหรับผู้ที่มีความผิดปกติทางปัญญา (Chinese Society of Geriatric
Psychiatry et al., 2020) เอกสารเหล่านี้ทำหน้าที่เป็นแนวทางสำหรับดูแลผู้สูงอายุของพวกเขาเช่นเดียวกับผู้เชี่ยวชาญมืออาชีพ
ประการที่สอง นักสังคมสงเคราะห์ที่ทำงานอย่างใกล้ชิดกับผู้บริหารชุมชนมีความรับผิดชอบหลักในการสนับสนุนและจัดหาและปรับสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยสำหรับผู้สูงอายุ
(National
Health Commission of China and Ministry of Civil Affairs of China, 2020; Wang, Yu and Tang, 2020) ตัวอย่างเช่นนักสังคมสงเคราะห์จะเสาะหาหน้ากากอนามัยและน้ำยาฆ่าเชื้อสำหรับการล้างมือ
สำหรับผู้อาวุโสที่ใช้วัสดุเหล่านี้หมดแล้ว
นักสังคมสงเคราะห์ยังช่วยให้ผู้อยู่อาศัยในชุมชนเรียนรู้วิธีการซื้อของทางออนไลน์ การนัดหมายเพื่อรับการรักษาพยาบาล
และการฝึกอบรมการผ่อนคลายที่บ้าน เมื่อใดก็ตามที่สภาพจิตใจของผู้สูงวัยเริ่มเสื่อมลง
นักสังคมสงเคราะห์ก็ติดต่อประสานงานกับผู้สูงอายุและจิตแพทย์เพื่อขอคำปรึกษาเพิ่มเติมหรือส่งต่อไปยังคลินิก
ประการที่สาม ผู้ให้คำปรึกษาด้านจิตวิทยามีส่วนร่วมมากขึ้นในการให้คำปรึกษาออนไลน์
หรือในการให้คำปรึกษาทางจิตวิทยาผ่านสายด่วนทางโทรศัพท์ (Liu
et al., 2020) แพลตฟอร์มออนไลน์
เพื่อเอาชนะอุปสรรคทางภูมิศาสตร์ และผู้คนสามารถเข้าถึงการสนับสนุนได้ทุกที่
เมื่อผู้สูงอายุมีความเสี่ยงสูงต่อการถูกคุกคามทางร่างกายหรือปัญหาสุขภาพจิต การปฐมพยาบาลทางจิตวิทยา
ก็คือ การริเริ่มโดยนักสังคมสงเคราะห์ท้องถิ่นภายใต้การดูแลของที่ปรึกษาทางจิตวิทยาออนไลน์
(World Health
Organization. et al., 2014)
ประการที่สี่ การศึกษาของรัฐผ่านสื่อสังคมออนไลน์
(เช่น We Chat, Byte Dance) กลายเป็นรูปแบบการสื่อสารที่พบบ่อยที่สุด หลักสูตรออนไลน์เกี่ยวกับการฝึกเพื่อการผ่อนคลายดนตรี
ศิลปะและการฝึกจิตได้จัดส่งผ่านสื่อนี้
ผู้สูงอายุสามารถเข้าถึงชั้นเรียนได้ด้วยความช่วยเหลือจากสมาชิกในครอบครัว
ประการสุดท้าย แต่ไม่ท้ายสุด เพื่อตอบสนองต่อประสบการณ์และความวิตกกังวลของเจ้าหน้าที่ในบ้านพักคนชราที่ปรึกษาด้านจิตวิทยาให้การสนับสนุนโรงพยาบาลผ่านการให้คำปรึกษาออนไลน์และการสัมมนาผ่านเว็บ
บทเรียนสำหรับอนาคต
วิกฤติในประเทศจีน “ 危机, weiji” เป็นการรวมกันของอันตราย (危， wei) และโอกาส (机， ji) ไม่ต้องสงสัยเลยว่าการระบาดของ COVID-19 ส่งผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญต่อชีวิตของผู้สูงอายุ
อย่างไรก็ตาม มันยังสร้างโอกาสในการปรับปรุงการดูแลสุขภาพจิตสำหรับผู้สูงอายุที่เผชิญกับความเครียดในสถานการณ์ฉุกเฉินในรูปแบบต่าง
ๆ ดังนี้
ประการแรกคือ สร้างความตระหนักถึงความสำคัญของการสร้างกลไกในการตอบสนองฉุกเฉินเพื่อให้
MHPSS ในสังคมไม่เคยมีคำแนะนำ MHPSS เฉพาะ สำหรับการตอบสนองภัยพิบัติหรือวิกฤตสำหรับผู้สูงอายุ
ไม่ต้องพูดถึงสำหรับผู้ที่มีความผิดปกติทางปัญญา
คำแนะนำช่วยเหลือตนเองที่ตีพิมพ์เกี่ยวกับการสนับสนุนทางจิตวิทยาและคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญสำหรับผู้ที่มีภาวะสมองเสื่อม
ตอนนี้แสดงให้เห็นถึงความพร้อมของ MHPSS ในการจัดการภัยพิบัติ (Chinese
Society of Geriatric Psychiatry et al., 2020; Wang, Yu and Tang, 2020)
การรวมการแทรกแซงที่เฉพาะเจาะจงสำหรับผู้สูงอายุในแนวทาง IASC
จะกลายเป็นมาตรฐานใหม่ในสาขานี้
(Inter-Agency
Standing Committee, 2020)
เราสามารถจินตนาการได้ว่าความทุกข์ทางจิตใจของผู้สูงอายุจะได้รับการแก้ไขในสถานการณ์ฉุกเฉินในอนาคตได้อย่างไร
ประการที่สอง การกระตุ้นให้มีการดำเนินการควบคุมกักกันชุมชนอย่างเข้มงวดนั้น
เปิดโอกาสให้ผู้สูงอายุที่อายุน้อยกว่ามีโอกาสรับใช้ชุมชน
ในขณะที่อาสาสมัครพวกเขาได้รับการมีส่วนร่วมทางสังคมที่เพียงพอ
นอกจากนี้งานอาสาสมัครไม่เพียงเน้นความสำคัญของค่านิยมเช่นความเห็นแก่ประโยชน์ผู้อื่นเท่านั้น
แต่ยังทำให้อาสาสมัครรู้สึกมีคุณค่าและเป็นที่เคารพในชุมชน ซึ่งส่งผลให้เกิดความยืดหยุ่นต่อความเครียด
(Richaud และ Amin, 2019)
ประการที่สาม มีเวลาทำงานที่ยืดหยุ่น
ช่วยให้สมาชิกในครอบครัวมีการติดต่อกันบ่อยครั้งขึ้น หรือมีเวลามากขึ้นที่จะอยู่ด้วยกันและเสริมสร้างความผูกพันของครอบครัวและการสนับสนุนหน้าที่ความรับผิดชอบต่อครอบครัวและความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน
เป็นความเชื่อหลักสำหรับการดูแลในวัฒนธรรมจีน (Xiong et al., 2011) เวลาที่อยู่ด้วยกันกับพ่อแม่ พัฒนาความทรงจำที่มีค่าสำหรับเด็ก
ๆ เป็นผลให้ความผูกพันในครอบครัวและบรรยากาศโดยรวมภายในครอบครัวอาจดีขึ้น
กล่าวสรุปโดยรวม ในช่วงการระบาดของ COVID-19 ประเทศจีนได้ดำเนินการด้านสุขภาพจิต
และการสนับสนุนด้านจิตสังคมสำหรับผู้สูงอายุในเวลาที่เหมาะสม
การปฏิบัติในท้องถิ่นได้เพิ่มการตอบสนองทั่วโลกให้กับการกำหนดแบบอย่างสำหรับ
MHPSS เฉพาะสำหรับผู้สูงอายุ
เช่นเดียวกับเหรียญใด ๆ ที่มีสองด้าน แม้จะมีภัยคุกคามร้ายแรงต่อสุขภาพของประชากรโลก การระบาดของ COVID-19
ยังสร้างโอกาสในการสร้างทีมประสานงาน MHPSS ผ่านความพยายามของสังคมชุมชนและครอบครัวสำหรับผู้สูงอายุในกรณีฉุกเฉิน
หรือการตั้งค่าความเสียหายในประเทศจีน และหวังว่าทั่วโลกไม่เพียงผ่านความเป็นปึกแผ่นของชุมชนด้านการดูแลสุขภาพจิตเท่านั้น
เราสามารถจัดการกับความท้าทายที่เกี่ยวข้องกับความเครียดของผู้สูงอายุในสถานการณ์ที่ไม่เคยมีมาก่อน
References
Bao, Y. et al.
(2020) ‘2019-nCoV epidemic: address mental health care to empower society’, The
Lancet. Elsevier Ltd, 395(10224), e37–e38. doi: 10.1016/S0140-6736(20)30309-3.
Chinese Society
of Geriatric Psychiatry, et al. (2020) ‘[Expert recommendations on mental
health and psychosocial support for persons with cognitive disorders and their
caregivers during the COVID19 outbreak]’, Chinese Journal of Psychiatry, 53(2),
in press.
Inter-Agency Standing Committee (2007) IASC Guidelines on Mental
Health and Psychosocial Support in Emergency Settings. doi:
10.1037/e518422011-002. Inter-Agency Standing Committee (2020) Briefing note on
addressing mental health and psychosocial aspects of COVID-10 Outbreak- Version
1.1. Available at: https://interagencystandingcommittee.org/iasc-reference-group-mental-health-and-psychosocialsupport-emergency-settings/briefing-note-about
(Accessed: 8 March 2020).
Jia, Z. et al. (2010) ‘Are the elderly more vulnerable to
psychological impact of natural disaster? A population-based survey of adult
survivors of the 2008 Sichuan earthquake’, BMC Public Health, 10(1), 172. doi:
10.1186/1471-2458-10-172.
Liu, S. et al. (2020) ‘Online mental health services in China
during the COVID-19 outbreak’, The Lancet Psychiatry. Elsevier Ltd, 0366(20),
2019–2020. doi: 10.1016/S2215-0366(20)30077-8.
Ma, N., Ma, H. and Li, L. (2020) ‘[Reading and analysis of guiding
principles of emergent psychological crisis intervention in the COVID-19]’,
Chinese Journal of Psychiatry, 53(2), (in press). doi:
10.3760/cma.j.issn.1006-7884.2020.02.000.
Ministry of Civil Affairs of China. (2020) Urgent call for
prevention and control of the novel coronavirus pneumonia in nursing homes.
January 28, 2020. Available at:
http://www.mca.gov.cn/article/xw/mzyw/202001/20200100023683.shtml%0A (Accessed:
7 March 2020).
National Health Commission of China (2020) Guideline for
psychological crisis intervention during 2019-nCoV. January 27, 2020. Available
at:
http://www.nhc.gov.cn/jkj/s3577/202001/6adc08b966594253b2b791be5c3b9467.shtml
(Accessed: 7 March 2020).
National Health Commission of China and Ministry of Civil Affairs
of China. (2020) Guidelines for Strengthening Psychological Support and Social
Work in Response to COVID-19 Outbreak. March 5, 2020. Available at:
http://www.nhc.gov.cn/jkj/s3577/202003/a9b0bcb3bb7445298c480c5003c51d6d.shtml
(Accessed: 8 March 2020).
Richaud, L. and Amin, A. (2019) ‘Mental health, subjectivity and the
city: An ethnography of migrant stress in Shanghai’, International Health,
11(May), S7–S13. doi: 10.1093/inthealth/ihz029. The Novel Coronavirus Pneumonia
Emergency Response Epidemiology Team and Chinese Center for Disease Control and
Prevention (2020) ‘[The epidemiological characteristics of an outbreak of 2019
novel coronavirus diseases (COVID-19) in China]’, Chinese Journal of
Epidemiology, 41(2), 145–151.
Wang, H., Yu, E. and Tang, Y. (eds) (2020) Psychological support
and counseling for older adults during the outbreak of COVID-19. 1st edn.
Beijing: Chinese Medical Multimedia Press. WHO Novel Coronavirus (COVID-19)
Situation. Available at:
https://experience.arcgis.com/experience/685d0ace521648f8a5beeeee1b9125cd
(Accessed: 8 March 2020).
World Health Organization. et al. (2014) Psychological first aid
during Ebola virus disease outbreaks (provisional version). Edited by W. H.
Organization et al. Geneva: WHO.
Xiong, Q. et al. (2011) ‘[Sociocultural beliefs on caregiver for
the elderly in Chinese rural area]’, Chinese Journal of Gerontology, 31(4),
669–671.
Yang, Y. et al. (2020) ‘Mental health services for older adults in
China during the COVID-19 outbreak’, The Lancet Psychiatry. Elsevier Ltd,
0366(20), 30079. doi: 10.1016/S2215- 0366(20)30079-1.
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น